Ο αποφρακτικός ειλεός είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μερική ή πλήρη απόφραξη του λεπτού εντέρου η οποία εμποδίζει τη διέλευση τροφής, υγρών και αερίων. Η απόφραξη μπορεί να προέρχεται από εξωτερική πίεση στο έντερο είτε από κάποιο κώλυμα στο εσωτερικό του εντέρου. Ο όρος “αποφρακτικός” χρησιμοποιείται για να ξεχωρίσει αυτόν τον ειλεό από το λειτουργικό ειλεό που οφείλεται σε διαταραχές στην κινητικότητα του εντέρου. Ο αποφρακτικός ειλεός είναι μια σοβαρή ιατρική κατάσταση που απαιτεί έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Η κατανόηση των αιτιών, των προδιαθεσικών παραγόντων, των συμπτωμάτων είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική διαχείριση αυτής της κατάστασης.
Ποια είναι τα συνηθισμένα αίτια;
Διάφοροι παράγοντες μπορούν να οδηγήσουν σε απόφραξη του λεπτού εντέρου:
- Συμφύσεις (ουλώδης ιστός που σχηματίζεται μετά από χειρουργική επέμβαση κοιλίας)
- Μη ανατασσόμενες κήλες (δλδ όταν η κήλη δεν “ξαναμπαίνει” μέσα στην κοιλιά)
- Καρκίνος στην κοιλιά (πχ. παχύ έντερο, πάγκρεας)
- Φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου
- Σπανιότερες καταστάσεις όπως απόφραξη από ξένο σώμα ή κοπρόσταση
Οι συμφύσεις και οι κήλες αποτελούν με μεγάλη διαφορά τα κυριότερα αίτια αποφρακτικού ειλεού.
Υπάρχουν προδιαθεσικοί παράγοντες;
Προδιαθεσικοί παράγοντες είναι:
- Ιστορικό χειρουργείου στην κοιλιά
- Παρουσία κηλών στο κοιλιακό τοίχωμα (πχ ομφαλοκήλη, βουβωνοκήλη)
- Φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου
Τόσο πρόσφατο όσο και παλαιό χειρουργείο μπορούν να οδηγήσουν σε συμφυτικό ειλεό.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα της απόφραξης του λεπτού εντέρου μπορεί να ποικίλουν σε ένταση, αλλά συχνά περιλαμβάνουν:
- Κοιλιακό άλγος
- Αίσθημα μετεωρισμού (“φούσκωμα”)
- Επεισόδια εμέτου
- Επίσχεση αερίων (αδυναμία αποβολής αερίων από τον πρωκτό)
- Επίσχεση κοπράνων (αδυναμία για αποβολή κοπράνων)
Η κοιλιά μπορεί να είναι διατεταμένη και ευαίσθητη στην ψηλάφηση. Σε παραμελημένες περιπτώσεις μπορεί να προκύψει αφυδάτωση, ηλεκτρολυτικές διαταραχές και μειωμένη ροή αίματος στο έντερο, η οποία μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.
Ποιες είναι οι σοβαρές επιπλοκές του αποφρακτικού ειλεού;
- Ισχαιμία και νέκρωση τμήματος του εντέρου
- Σηψαιμία
- Βαριά αφυδάτωση και κίνδυνος για οξεία νεφρική ανεπάρκεια
- Επικίνδυνες ηλεκτρολυτικές διαταραχές
Ποια είναι η αρχική διαχείριση;
Όταν ένας ασθενής παρουσιάζει συμπτώματα που υποδηλώνουν ειλεό, η αρχική διαχείριση περιλαμβάνει λεπτομερή κλινική εξέταση και ανασκόπηση του ιατρικού ιστορικού. Αξονική τομογραφία άνω-κάτω κοιλίας χρησιμοποιείται για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση και να προσδιοριστεί η θέση και το αίτιο της απόφραξης. Ο ασθενής διατηρείται νήστις ώστε να επιτραπεί η αποσυμπίεση στο έντερο. Χορηγούνται ενδοφλέβια υγρά για την πρόληψη της αφυδάτωσης και τοποθετείται ρινογαστρικός σωλήνας (σωλήνας που τοποθετείται από τη μύτη και καταλήγει στο στομάχι) ο οποίος επιτρέπει την παροχέτευση των στάσιμων υγρών του εντέρου.
Η συντηρητική αντιμετώπιση είναι αρκετή;
Συχνά σε περιπτώσεις ειλεού από συμφύσεις όπου ο ασθενής είναι σε σταθερή κατάσταση, η αρχική αντιμετώπιση είναι αρκετή ώστε να λυθεί το επεισόδιο και να επιστρέψει το γαστρεντερικό σύστημα σε φυσιολογική λειτουργία. Ωστόσο μπορεί να υπάρξει άμεση υποτροπή που να οδηγήσει τον ασθενή εκ νέου σε νοσηλεία.
Οριστική διαχείριση
Η οριστική αντιμετώπιση του ειλεού εξαρτάται από τη συγκεκριμένη αιτία και το βαθμό απόφραξης (αν είναι πλήρης η απόφραξη ή μερική). Σε περιπτώσεις όπου η απόφραξη προκαλείται από συμφύσεις ή κήλες, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για την άρση της απόφραξης. Κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης, οι συμφύσεις διαιρούνται, οι κήλες επισκευάζονται και κατά αυτό τον τρόπο η παροχή αίματος στο προσβεβλημένο τμήμα του εντέρου αποκαθίσταται.
Για απόφραξη που προκαλείται από όγκους, η οριστική αντιμετώπιση ποικίλλει αναλόγως τις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενούς. Σε μερικές περιπτώσεις είναι δυνατή η πλήρης ογκολογική εκτομή του όγκου, ενώ σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να είναι απαραίτητη η προσωρινή δημιουργία στομίας (παρά φύση έδρα).
Σε φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου γίνεται κάθε προσπάθεια συντηρητικής αντιμετώπισης και το άμεσο χειρουργείο πραγματοποιείται σε περιπτώσεις όπου υπάρχει έντονη επιδείνωση της κατάστασης του ασθενούς.
Συμπεράσματα:
- Ο αποφρακτικός ειλεός οφείλεται είτε σε εξωτερική πίεση στο έντερο είτε σε κώλυμα στο εσωτερικό του εντέρου
- Τα συνηθισμένα αίτια είναι συμφύσεις και οι κήλες
- Οι επιπλοκές είναι επικίνδυνες για τη ζωή
- Η αρχική αντιμετώπιση περιλαμβάνει διακοπή της σίτισης, χορήγηση ορού και τοποθέτηση ρινογαστρικού σωλήνα για αποσυμπίεση του εντέρου
- Σε μερικές περιπτώσεις αρκεί η αρχική αντιμετώπιση
- Η οριστική αντιμετώπιση ποικίλει αναλόγως το αίτιο και το βαθμό της
- Με έγκαιρη παρέμβαση και κατάλληλη θεραπεία, τα αποτελέσματα για τους ασθενείς με απόφραξη του λεπτού εντέρου μπορεί να είναι ευνοϊκά, αναδεικνύοντας τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και της ολοκληρωμένης φροντίδας.
Παραπομπές:
