Ο πολύποδας είναι όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει εξόγκωμα που προβάλλει εντός του αυλού του εντέρου. Οι πολύποδες παχέος εντέρου είναι συχνοί στον πληθυσμό και μπορούν να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε σημείο, με κύρια εντόπιση στο ορθοσιγμοειδές (το τελευταίο τμήμα του εντέρου). Συνήθως ανευρίσκονται τυχαία σε προληπτικό ενδοσκοπικό έλεγχο και υπό προϋποθέσεις μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη καρκίνου.
Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα;
- Συνήθως ασυμπτωματικοί
- Χρόνια απώλεια αίματος – Αναιμία
- Αιμορραγία
- Απόφραξη εντέρου (ειλεός)
Υπάρχουν καλοήθεις πολύποδες;
Οι πολύποδες στην πλειοψηφία τους δεν είναι κακοήθεις βλάβες τη στιγμή της διάγνωσής τους και ταξινομούνται σε:
- Φλεγμονώδεις πολύποδες (“ψευδοπολύποδες”)
- Αμαρτωματώδεις πολύποδες
- Υπερπλαστικοί πολύποδες
- Άμισχοι οδοντωτοί πολύποδες
- Αδενωματώδεις πολύποδες
Φλεγμονώδεις πολύποδες: Δεν αποτελούν στην πραγματικότητα πολύποδες καθώς δεν προκαλούνται από την υπερβολική ανάπτυξη ιστού. Αντιθέτως αποτελούν υγιείς νησίδες του βλεννογόνου του εντέρου σε περιοχές όπου ο βλεννογόνος έχει υποστεί διάβρωση. Κατά αυτόν τον τρόπο φαίνονται να προβάλλουν εντός του αυλού, αλλά στην πραγματικότητα αποτελούν υγιή ιστό. Τέτοιοι ψευδοπολύποδες παρατηρούνται σε φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου όπως πχ στην ελκώδη κολίτιδα. Δεν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος κακοήθειας από τους συγκεκριμένους πολύποδες.
Αμαρτωματώδεις πολύποδες: Είναι σπάνιοι πολύποδες που αποτελούνται από φυσιολογικό ιστό ο οποίος αναπτύσσεται με ανώμαλο τρόπο. Συνηθέστεροι είναι οι νεανικοί πολύποδες που μπορούν να προκαλέσουν απώλεια αίματος. Οι πολύποδες αυτοί δεν αυξάνουν τον κίνδυνο κακοήθειας.
Ορισμένοι αμαρτωματώδεις πολύποδες εκδηλώνονται στα πλαίσια κληρονομικού συνδρόμου (σύνδρομο Peutz-Jeghers) και μπορεί να προσδώσουν αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου.
Υπερπλαστικοί πολύποδες: Είναι οι πιο συχνοί καλοήθεις πολύποδες στο παχύ έντερο. Συνήθως έχουν μικρό μέγεθος (κάτω των 5 χιλιοστών) και αποτελούνται από φυσιολογικά κύτταρα. Εντοπίζονται κατά κύριο λόγο χαμηλά στο παχύ έντερο και δεν προδιαθέτουν για καρκίνο.
Άμισχοι οδοντωτοί πολύποδες: Εντοπίζονται κατά κύριο λόγο στο αρχικό τμήμα (εγγύς τμήμα) του παχέος εντέρου. Σε αντίθεση με τους απλούς υπερπλαστικούς πολύποδες μπορεί να εμφανίσουν δυσπλασία και να αποτελέσουν πρόδρομη βλάβη για καρκίνο του παχέος εντέρου.
Αδενωματώδεις πολύποδες: Αποτελούν τους πιο συχνούς πολύποδες στο παχύ έντερο. Η συχνότητα εμφάνισής τους αυξάνεται με την ηλικία καθώς και με το σωματικό βάρος. Κατά κανόνα είναι ασυμπτωματικοί και ανακαλύπτονται τυχαία σε προληπτική κολονοσκόπηση. Ο αδενωματώδης πολύποδας μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου.
Στην φωτογραφία απεικονίζεται αδενωματώδης πολύποδας ορθοσιγμοειδούς. Η εικόνα προέρχεται από κολονοσκόπηση του εντέρου.
Ποιος είναι ο κίνδυνος κακοήθειας;
Στην περίπτωση αδενωματωδών πολυπόδων ο κίνδυνος κακοήθειας κατά τη διάγνωση είναι περίπου 3-5%. Προφανώς όμως ο κίνδυνος δεν είναι ίδιος για όλους τους αδενωματώδεις πολύποδες. Το μέγεθος του πολύποδα καθώς και ορισμένα ιστολογικά χαρακτηριστικά αποτελούν παράγοντες κινδύνου για κακοήθεια. Ο συνήθης χρόνος από την εμφάνιση ενός πολύποδα μέχρι την εκδήλωση καρκίνου, ανέρχεται στα 7-10 χρόνια.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση πραγματοποιείται με κολονοσκόπηση. Πέρα από διάγνωση η κολονοσκόπηση επιτρέπει και την αφαίρεση των πολυπόδων. Προσφάτως η αξονική κολονογραφία (ένα είδος αξονικής τομογραφίας) έχει δείξει ικανοποιητικά αποτελέσματα για τη διάγνωση, χωρίς ωστόσο να δίνει τη δυνατότητα για παράλληλη αφαίρεση.
Ποια είναι η αντιμετώπιση;
Αν και δεν έχουν κακοήθες δυναμικό, υπερπλαστικοί πολύποδες αφαιρούνται κατά κανόνα ώστε να επιβεβαιωθεί ιστολογικά η διάγνωση. Αντιθέτως οι αδενωματώδεις πολύποδες πρέπει να αφαιρούνται με καθαρά όρια. Σε περίπτωση όπου δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με ασφάλεια η εκτομή τους κατά την κολονοσκόπηση, πρέπει να ληφθούν βιοψίες και να πραγματοποιηθεί εκτίμηση από χειρουργό. Ασθενείς με πολύποδες υψηλού κινδύνου που δεν μπορούν να αφαιρεθούν ενδοσκοπικά πρέπει να υποβάλλονται σε κολεκτομή.
Μετά την αφαίρεση πότε πρέπει να ξανακάνω έλεγχο;
Ο επαναληπτικός έλεγχος είναι απαραίτητος αλλά ο χρόνος πραγματοποίησης εξαρτάται από την ιστολογική διάγνωση, τον αριθμό, το μέγεθος των πολυπόδων αλλά και από τον τρόπο αφαίρεσης. Σε περιπτώσεις ευμεγεθών πολυπόδων που αφαιρέθηκαν τμηματικά ο χρόνος επανεξέτασης είναι σύντομος και ανέρχεται στους 6 μήνες. Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως ο χρόνος είναι μεταξύ 3 έως 5 έτη.
Υπάρχει τρόπος πρόληψης;
Η δημιουργία πολυπόδων εξαρτάται από πολλαπλούς παράγοντες και δεν υπάρχει ξεκάθαρος τρόπος πρόληψης ανάπτυξης πολυπόδων. Μερικά από τα απλά μέτρα περιλαμβάνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής όπως:
- Διακοπή καπνίσματος
- Περιορισμός κατανάλωσης αλκοόλ
- Αποφυγή επεξεργασμένων τροφών και μεγάλης ποσότητας κόκκινου κρέατος (πχ χοιρινό)
- Απώλεια σωματικού βάρους
- Καθημερινή σωματική άσκηση
- Κατανάλωση άπεπτων φυτικών ινών με κάθε γεύμα
Συμπεράσματα:
- Υπάρχουν διαφορετικά είδη πολυπόδων
- Συνήθως είναι ασυμπτωματικοί
- Τη στιγμή της διάγνωσης η πλειοψηφία των πολυπόδων είναι καλοήθεις
- Οι αδενωματώδεις πολύποδες παρουσιάζουν πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου
- Η διάγνωση γίνεται με κολονοσκόπηση
- Όλοι οι αδενωματώδεις πολύποδες πρέπει να αφαιρούνται
- Η υιοθέτηση υγιών συνηθειών βοηθάει στην πρόληψη ανάπτυξης πολυπόδων
Παραπομπές:
