Η δυσκοιλιότητα αποτελεί την πιο συχνή διαταραχή του γαστρεντερικού συστήματος. Περιγράφει την αδυναμία του εντέρου να αποβάλλει αποτελεσματικά τα κόπρανα. Υπάρχουν πολλά αίτια αλλά σε πολλές περιπτώσεις η ακριβής αιτιολογία παραμένει άγνωστη. Όταν τα συμπτώματα της δυσκοιλιότητας παραμείνουν για χρονικό διάστημα άνω των 3 μηνών τότε η δυσκοιλιότητα θεωρείται χρόνια και χρήζει διερεύνησης και αντιμετώπισης.
Ποια είναι τα αίτια της χρόνιας δυσκοιλιότητας:
- Ιδιοπαθής δυσκοιλιότητα: Η δυσκοιλιότητα οφείλεται σε μη φυσιολογική κινητικότητα του γαστρεντερικού συστήματος που δεν προκαλείται από ανατομικό κώλυμα ή βιοχημική διαταραχή
- Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου: Το σύνδρομο προκαλεί χρόνιο κοιλιακό άλγος και εκδηλώνεται είτε με διάρροια είτε με δυσκοιλιότητα
- Ενδοκρινικές διαταραχές: Παθήσεις όπως ο υποθυρεοειδισμός και ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλούν συχνά δυσκοιλιότητα
- Νευρολογικές παθήσεις: Η νόσος του Parkinson και η πολλαπλή σκλήρυνση ενοχοποιούνται για βαριά δυσκοιλιότητα
- Φάρμακα: Συμπληρώματα σιδήρου, αντικαταθλιπτικά, αντιυπερτασικά φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα
- Ανατομικά κωλύματα: Στένωση του εντέρου από εκκολπώματα, η παρουσία πολύποδα ή κακοήθειας καθώς και άλλα ανατομικά κωλύματα
Ποια είναι τα συμπτώματα;
- Μειωμένος αριθμός κενώσεων (λιγότερες από τρεις φορές την εβδομάδα)
- Έντονη προσπάθεια κατά την κένωση
- Σκληρά κόπρανα
- Αίσθηση ατελούς κένωσης
- Δυσφορία στην κοιλιά ή φούσκωμα
- Περιστασιακή αιμορραγία του πρωκτού λόγω σκληρών κοπράνων που προκαλούν ραγάδες
Με βάση τα παραπάνω συμπτώματα γίνεται κατανοητό πως ακόμη και αν κάποιος ενεργείται τακτικά, δεν αποκλείεται η διάγνωση της δυσκοιλιότητας.
Υπάρχουν ανησυχητικά συμπτώματα;
Σε ορισμένες περιπτώσεις κάποια συνοδά συμπτώματα είναι ύποπτα και πρέπει να γίνει άμεση αξιολόγηση:
- Αιφνίδια έναρξη δυσκοιλιότητας
- Απότομη απώλεια βάρους
- Αναιμία που δεν προϋπήρχε
- Παρουσία αίματος στα κόπρανα
Στην περίπτωση που υπάρχουν τέτοια συμπτώματα θα πρέπει να αποκλειστεί η κακοήθεια ως αίτιο της δυσκοιλιότητας.
Η χρόνια δυσκοιλιότητα μπορεί να προκαλέσει άλλα προβλήματα;
Αν δε γίνει σωστή διαχείριση, η χρόνια δυσκοιλιότητα μπορεί να οδηγήσει σε:
- Αιμορροΐδες: Διογκωμένες φλέβες στον πρωκτό
- Ραγάδες πρωκτού: Πληγές στο δέρμα του πρωκτού
- Κοπρόσταση: Τα κόπρανα εγκλωβίζονται μέσα στο παχύ έντερο και δεν μπορούν να αποβληθούν φυσιολογικά
- Εκκολπώματα στο παχύ έντερο: Από τη χρόνια αύξηση της πίεσης αποδυναμώνεται το τοίχωμα του εντέρου
- Πρόπτωση ορθού: Κατάσταση όπου ο βλεννογόνος του ορθού προεξέχει από τον πρωκτό
- Προδιάθεση για κήλες: Το έντονο σφίξιμο κατά την κένωση μπορεί να προδιαθέσει για κήλες
- Ψυχολογική Δυσφορία: Επίδραση στην ποιότητα ζωής και στην ψυχική υγεία
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διερεύνηση της χρόνιας δυσκοιλιότητας ποικίλλει αλλά συνήθως περιλαμβάνει:
- Ιατρικό ιστορικό: Αξιολόγηση συμπτωμάτων και συνυπαρχουσών παθήσεων, διατροφής, φυσικής δραστηριότητας και χρήσης φαρμάκων
- Κλινική εξέταση: Περιλαμβάνει εξέταση της κοιλιακής χώρας καθώς και εξέταση του πρωκτού για τον έλεγχο ανατομικών κωλυμάτων (πχ πολύποδας)
- Αιματολογικός έλεγχος: Γενική αίματος, έλεγχος ηλεκτρολυτών και ορμονών του θυρεοειδούς
- Κολονοσκόπηση: Επιβεβλημένη εξέταση σε ασθενείς με ανησυχητικά συμπτώματα. Συστήνεται σε όλα τα άτομα άνω των 35-40 ετών με δυσκοιλιότητα
- Εξειδικευμένες εξετάσεις: Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις μπορεί να έχουν θέση εξετάσεις όπως η ορθοπρωκτική μανομετρία και το αφοδευσιογράφημα.
Οι εξειδικευμένες εξετάσεις πότε γίνονται;
Εξετάσεις όπως η μανομετρία ή το αφοδευσιογράφημα έχουν ένδειξη μόνο όταν έχουν αποκλειστεί όλα τα πιθανά αίτια δυσκοιλιότητας. Είναι εξειδικευμένες εξετάσεις και πραγματοποιούνται μόνο σε σοβαρή δυσκοιλιότητα η οποία δεν έχει βελτιωθεί με τη βελτίωση της διατροφής και τη χρήση καθαρτικών.
Τρόπος αντιμετώπισης:
Ανεξαρτήτως αιτιολογίας γίνεται προσπάθεια να βελτιωθεί η ποσότητα και η ποιότητα των κοπράνων. Αυτό επιτυγχάνεται κατά κύριο λόγο με αλλαγές στη διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα:
Φυτικές ίνες και λήψη υγρών: Εμπλουτίζεται η διατροφή με τρόφιμα πλούσιες σε φυτικές ίνες όπως προϊόντα ολικής άλεσης, λαχανικά και φρούτα όπως δαμάσκηνα και εσπεριδοειδή. Ταυτόχρονα αυξάνεται η ποσότητα νερού και άλλων υγρών που καταναλώνεται μέσα στην ημέρα
Αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων: Αποφεύγεται αυστηρά η κατανάλωση λευκού ψωμιού, ζυμαρικών, λευκού ρυζιού και αρτοσκευασμάτων
Συμπληρώματα διατροφής: Σκευάσματα που περιέχουν ψύλλιο προστίθενται στη διατροφή
Αύξηση της σωματικής δραστηριότητας και απώλεια βάρους: Η σωματική δραστηριότητα (πχ ζωηρό περπάτημα) βοηθά στην εύρυθμη λειτουργία του εντέρου
Τροποποίηση φαρμακευτικής αγωγής: Σε περίπτωση που η δυσκοιλιότητα οφείλεται σε ανεπιθύμητη ενέργεια φαρμάκου γίνεται προσπάθεια για αλλαγή της αγωγής αν είναι δυνατή
Λήψη καθαρτικών: Σε άτομα με πιο σοβαρή συμπτωματολογία χορηγείται συχνά καθαρτικό για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Η χρήση καθαρτικού δεν υποκαθιστά την ανάγκη για βελτίωση της διατροφής
Υποκλυσμός: Σε άτομα με σοβαρή δυσκοιλιότητα όπου απειλείται κοπρόσταση διενεργείται υψηλός υποκλυσμός
Βιοανάδραση: Αποτελεί μέθοδος σε άτομα με σοβαρή λειτουργική δυσκοιλιότητα όπου μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της κίνησης του εντέρου εκπαιδεύοντας τους μυς που συμμετέχουν στην αφόδευση
Χειρουργική επέμβαση: Έχει ένδειξη για την αντιμετώπιση πιθανών επιπλοκών της δυσκοιλιότητας όπως αιμορροϊδοπάθεια ή όταν το αίτιο της δυσκοιλιότητας είναι ανατομικό κώλυμα (πχ στένωση από εκκολπώματα). Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις και σε επιλεγμένους ασθενείς μπορεί να έχει θέση η υφολική κολεκτομή (σχεδόν ολική αφαίρεση του παχέος εντέρου)
ΠΡΟΣΟΧΗ: Ο εμπλουτισμός της διατροφής με φυτικές ίνες και υγρά πρέπει να είναι μια καθημερινή συνήθεια. Συχνά δεν παρουσιάζεται βελτίωση στα συμπτώματα επειδή δεν τηρείται σωστά το διαιτολόγιο.
Συμπεράσματα:
- Η δυσκοιλιότητα περιγράφει την αδυναμία του εντέρου να αποβάλλει αποτελεσματικά το περιεχόμενό του (κόπρανα)
- Τα αίτια είναι διάφορα, από ανατομικά κωλύματα στο έντερο μέχρι και παθήσεις του θυρεοειδούς, συχνά όμως δεν αναγνωρίζεται κάτι συγκεκριμένο
- Η μειωμένη συχνότητα των κενώσεων είναι το σύνηθες σύμπτωμα αλλά όχι απαραίτητο για τη διάγνωση
- Ταυτόχρονη απώλεια βάρους ή αίμα στα κόπρανα είναι κάποια από τα συμπτώματα που είναι ύποπτα για κακοήθεια
- Η παραμελημένη δυσκοιλιότητα μπορεί να δημιουργήσει άλλα προβλήματα υγείας όπως αιμορροϊδοπάθεια
- Η διερεύνηση της δυσκοιλιότητας αποσκοπεί στο να αποκλείσει ένα ένα τα πιθανά αίτια
- Σε άτομα άνω των 35-40 προτείνεται κολονοσκόπηση ανεξαρτήτως της βαρύτητας των συμπτωμάτων
- Ο εμπλουτισμός διατροφής με φυτικές ίνες αποτελεί τον αρχικό τρόπο αντιμετώπισης σε όλα τα αίτια δυσκοιλιότητας εκτός όταν οφείλεται σε ανατομικό κώλυμα
Παραπομπές:
