Τί είναι η χολολιθίαση;
Χολολιθίαση είναι ο ιατρικός όρος που περιγράφει τις πέτρες στη χολή (χοληδόχος κύστη). Η χοληδόχος κύστη αποτελεί όργανο του πεπτικού συστήματος το οποίο αποθηκεύει χολή, υγρό απαραίτητο για την πέψη των τροφών και που παράγεται από το ήπαρ.
Η χοληδόχος κύστη είναι ένα μικρό όργανο που βρίσκεται κάτω από το ήπαρ και αποθηκεύει χολή που παράγεται στο ήπαρ. Μετά από ένα γεύμα η χοληδόχος κύστη αδειάζει το περιεχόμενό της στο δωδεκαδάχτυλο (η συνέχεια του στομάχου).
Πόσο συχνή είναι η χολολιθίαση;
Η συχνότητα της χολολιθίασης ποικίλλει ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή αλλά και ιδιαιτερότητες του εκάστοτε πληθυσμού. Στοιχεία από τις ΗΠΑ αναδεικνύουν πως η συχνότητα της χολολιθίασης σε άτομα με ευρωπαϊκή καταγωγή ανέρχεται περίπου στο 10% για τους άνδρες και 16% για γυναίκες. Δεν υπάρχουν πρόσφατα στοιχεία για την Ελλάδα αλλά παλαιότερες μελέτες αναφέρουν συχνότητα 5-6% και στα δύο φύλα. Η ευρεία χρήση του υπερηχογραφήματος κοιλίας ως προληπτική εξέταση σίγουρα έχει οδηγήσει σε αύξηση της διάγνωσης της πάθησης.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;
- Γυναικείο φύλο
- Ηλικία
- Παχυσαρκία
- Απότομη απώλεια βάρους
- Σακχαρώδης διαβήτης
Ποια είναι τα συμπτώματα;
- Πόνος στην κοιλιά μετά από λιπαρό γεύμα ή τις βραδινές ώρες
- Ναυτία/Έμετος
- Αίσθημα φουσκώματος στην κοιλιά
- Ερυγές (Ρεψίματα)
- Αίσθημα καύσου πίσω από το στέρνο
Ο πόνος είναι ένας σταθερός και βύθιος πόνος στη δεξιά κοιλιακή χώρα εντοπισμένος κάτω από τις πλευρές. Μερικές φορές εντοπίζεται πιο κεντρικά, κάτω από το στέρνο και μπορεί να αντανακλά στο δεξιό ώμο. Το επεισόδιο συνήθως δε διαρκεί πάνω από 6 ώρες. Άτομα που θα βιώσουν ένα επεισόδιο είναι σε αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν σύντομα νέο επεισόδιο ή και επιπλοκές.
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές;
Η πιο συχνή επιπλοκή είναι η χολοκυστίτιδα. Η χολοκυστίτιδα είναι φλεγμονή της χοληδόχου κύστης. Τα συμπτώματα είναι χαρακτηριστικά. Ο πόνος θυμίζει τον πόνο του κολικού, αλλά είναι αρκετά πιο έντονος. Συχνά συνοδεύεται από απώλεια όρεξης για φαγητό, ναυτία και εμετό και πυρετό. Η χολοκυστίτιδα απαιτεί νοσηλεία και σε ορισμένες περιπτώσεις άμεσο χειρουργείο.
Σε περίπτωση που η πέτρα κατέβει πιο χαμηλά από τη χοληδόχο κύστη και εισέλθει στο χοληδόχο πόρο τότε μιλάμε για χοληδοχολιθίαση. Η χοληδοχολιθίαση είναι σοβαρή πάθηση καθώς μπορεί να οδηγήσει σε χολαγγειίτιδα, μια επικίνδυνη φλεγμονή που μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βακτηριαιμία ή και σήψη. Η χολαγγειίτιδα χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλό πυρετό (άνω των 39ο), έντονο ρίγος και ίκτερο.
Άλλη επικίνδυνη επιπλοκή είναι η οξεία παγκρεατίτιδα. Η παγκρεατίτιδα αποτελεί φλεγμονή του παγκρέατος, ενός οργάνου του πεπτικού συστήματος που είναι απαραίτητο για τη σωστή πέψη των τροφών. Το κύριο σύμπτωμα της παγκρεατίτιδας είναι ένα διάχυτο και βύθιο κοιλιακό άλγος που συχνά αντανακλά στη μέση. Η σοβαρότητα της πάθησης ποικίλλει αρκετά.
Σπάνια επιπλοκή της χολολιθίασης είναι ο καρκίνος της χοληδόχου κύστης. Ο κίνδυνος αυξάνεται μόνο σε περιπτώσεις που οι λίθοι έχουν μεγάλο μέγεθος (άνω των 3cm).
Σε περίπτωση χολολιθίασης, πέτρα μπορεί να ενσφηνωθεί στον κυστικό πόρο με αποτέλεσμα χολοκυστίτιδα ή στο χοληδόχο πόρο με πιθανό αποτέλεσμα χολαγγειίτιδα.
Αντιμετώπιση της χολολιθίασης
Ασυμπτωματικοί ασθενείς:
Η παρακολούθηση και η σωστή ενημέρωση του ασθενούς έχει ένδειξη σε ασυμπτωματικούς ασθενείς. Ο ασθενής πρέπει να ενημερωθεί για τα πιθανά συμπτώματα της χολολιθίασης και να γνωρίζει τις πιθανές επιπλοκές. Σε περίπτωση που παρουσιάσει συμπτώματα θα πρέπει να εκτιμηθεί εκ νέου από χειρουργό. Σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και σε ασθενείς χωρίς συμπτώματα, επιβάλλεται η χειρουργική παρέμβαση. Οι περιπτώσεις αυτές είναι:
- Μεγάλοι λίθοι (προδιαθέτουν για καρκίνο)
- Παρουσία πολύποδα
- Πορσελανοειδή χοληδόχο κύστη (ασβεστοποίηση του τοιχώματος της χοληδόχου κύστης)
Μια ακόμη δυνητική κατηγορία είναι ηλικιωμένοι ασθενείς με δύσκολα ρυθμιζόμενο σακχαρώδη διαβήτη. Οι ασθενείς αυτοί συχνά δεν αντιλαμβάνονται συμπτώματα λόγω του διαβήτη και μπορεί να παρουσιάσουν σοβαρές επιπλοκές. Οι συγκεκριμένοι ασθενείς πρέπει να ενημερώνονται λεπτομερώς από το χειρουργό για τις επιλογές τους.
Συμπτωματικοί ασθενείς:
Στη μεγάλη πλειοψηφία όποιος αναπτύξει συμπτώματα θα παρουσιάζει συμπτώματα εφόρου ζωής και είναι σε υψηλό κίνδυνο για επιπλοκές. Επομένως σε συμπτωματικούς ασθενείς προτείνεται η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή ως αντιμετώπιση εκλογής.
Εναλλακτικές θεραπείες:
Για συμπτωματικούς ασθενείς που δεν είναι υποψήφιοι για χειρουργείο (λόγω άλλων προβλημάτων υγείας) ή δεν επιθυμούν χειρουργείο, υπάρχουν εναλλακτικές που όμως δεν είναι το ίδιο αποτελεσματικές όπως η χειρουργική παρέμβαση. Τέτοιες εναλλακτικές είναι η λήψη φαρμακευτικής αγωγής (πχ χολικά άλατα) καθώς και αμφιλεγόμενες θεραπείες όπως η λιθοτριψία. Σε γενικές γραμμές η αποτελεσματικότητα των αντιμετωπίσεων αυτών είναι σαφώς κατώτερη από τη χειρουργική παρέμβαση.
Παραπομπές:
