Τί είναι οι όζοι του θυρεοειδούς;
Όζοι στο θυρεοειδή αδένα είναι εξογκώματα τα οποία μπορεί να είναι συμπαγή, να περιέχουν υγρό ή να είναι συνδυασμός και των δύο.
Πόσο συχνοί είναι οι όζοι στο θυρεοειδή;
Όζοι είναι εξαιρετικά συχνοί και είναι πιο συχνοί στις γυναίκες. Κλινικά εμφανείς όζοι (δηλαδή όζοι που γίνονται αντιληπτοί χωρίς τη χρήση υπερηχογραφήματος) εμφανίζονται περίπου στο 6% των γυναικών και 1.5% των ανδρών. Με τη χρήση υπερηχογραφήματος θυρεοειδούς που εντοπίζει και μικρότερους όζους το ποσοστό μπορεί να ανέρχεται σε άνω του 50% του πληθυσμού σε ορισμένες περιοχές.
Ποιες καταστάσεις δημιουργούν όζους στο θυρεοειδή;
Καλοήθεις και κακοήθεις παθήσεις μπορούν να παρουσιάζονται με όζους στο θυρεοειδή, όπως:
- Πολυοζώδη βρογχοκήλη
- Κυστικές βλάβες θυρεοειδούς
- Θυρεοειδίτιδα (πχ νόσος Hashimoto)
- Θυλακιώδη αδενώματα
- Διαφοροποιημένος καρκίνος του θυρεοειδούς
- Λέμφωμα θυρεοειδούς
Επίσης το κάπνισμα, η παχυσαρκία καθώς και η κατάχρηση αλκοόλ συνδυάζονται με την παρουσία όζων.
Είναι επικίνδυνοι οι όζοι;
Οι όζοι μπορεί να είναι επικίνδυνοι στις εξής περιπτώσεις:
- Αν προκαλούν πιεστικά φαινόμενα λόγω του μεγέθους (πχ πίεση στην τραχεία ή σε νεύρο)
- Αν υποκρύβουν κακοήθεια
- Αν προκαλούν ορμονολογικές διαταραχές (πχ νόσος Graves)
Σε ορισμένες περιπτώσεις το μέγεθος των όζων μπορεί να μην προκαλεί πιεστικά φαινόμενα αλλά να δημιουργεί αισθητικά θέματα που να προβληματίζουν τον ασθενή.
Πόσο συχνά αποδεικνύεται ένας όζος καρκινικός;
Δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση στο ερώτημα. Οι πιο σωστά σχεδιασμένες μελέτες αναδεικνύουν πως περίπου το 5% των όζων κρύβουν κακοήθεια, ένα ποσοστό το οποίο ισχύει και για τους επικρατείς όζους στην πολυοζώδη βρογχοκήλη. Ωστόσο το ποσοστό ενδέχεται να είναι χαμηλότερο καθώς η παρουσία όζων είναι πολύ συχνή στο γενικό πληθυσμό και οι περισσότεροι δεν εξετάζονται.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση μπορεί να γίνει με την ψηλάφηση κατά την κλινική εξέταση αλλά συνήθως η ανεύρεση των όζων αποτελεί τυχαίο εύρημα κατά τη διενέργεια υπερηχογραφήματος θυρεοειδούς. Το υψηλής ευκρίνειας υπερηχογράφημα μπορεί να ανιχνεύσει όζους με μέγιστη διάμετρο 2mm. Παράλληλα αποστέλλονται ορμονολογικές εξετάσεις (TSH) για να αξιολογηθεί η ορμονολογική λειτουργία του αδένα. Σε περίπτωση που αποδειχτεί υπερλειτουργία του θυρεοειδούς (υπερθυρεοειδισμός) ακολουθείται ξεχωριστή διαγνωστική προσπέλαση.
Το υπερηχογράφημα μπορεί να ξεχωρίσει μεταξύ καλοήθους όζου και καρκινικού όζου;
Το υπερηχογράφημα μπορεί να δώσει ισχυρές ενδείξεις για την παρουσία κακοήθειας αλλά δεν την αποδεικνύει. Τα ύποπτα στοιχεία από το υπερηχογράφημα είναι:
- Παρουσία παθολογικών λεμφαδένων στο τράχηλο
- Το σχήμα του όζου
- Το ανώμαλο περίγραμμα του όζου
- Η παρουσία μικροτιτανώσεων (μικρές ασβεστώσεις)
Είναι αμφιλεγόμενο θέμα αν το μέγεθος του όζου σχετίζεται με κίνδυνο ύπαρξης καρκίνου.
Πως αποδεικνύεται η παρουσία κακοήθειας σε έναν όζο;
Πραγματοποιείται παρακέντηση με βελόνα στον όζο για τη λήψη ενός μικρού τμήματος του όζου (μέθοδος FNA). Η FNA πραγματοποιείται υποχρεωτικά σε περίπτωση που υπάρχουν παθολογικοί λεμφαδένες, σε περίπτωση που ο όζος επεκτείνεται εκτός του θυρεοειδούς και σε περίπτωση που βρίσκεται κοντά σε ευαίσθητες δομές όπως νεύρα ή η τραχεία. Αν υπάρχουν άλλα λιγότερα ύποπτα στοιχεία, τότε ο ασθενής ενημερώνεται λεπτομερώς για όλες του τις επιλογές. Μετά την FNA, ο δείγμα αποστέλλεται για κυτταρολογική εξέταση (εξέταση του δείγματος με μικροσκόπιο). Το πόρισμα της κυτταρολογικής εξέτασης θα μας ενημερώσει για το αν η βλάβη είναι καλοήθης, ύποπτη για κακοήθεια ή αν είναι κακοήθεια.
Η κυτταρολογική εξέταση επομένως είναι καθοριστική στη διάγνωση;
Η κυτταρολογική εξέταση είναι εξαιρετικά σημαντικό όπλο στη διαγνωστική φαρέτρα. Ωστόσο σε ένα ποσοστό άνω του 10% δε θα μπορέσει να μας δώσει συγκεκριμένη απάντηση. Μπορεί να χρειαστεί επανάληψη της εξέτασης όπου και πάλι μπορεί να μη λάβουμε κατατοπιστική απάντηση.
Υπάρχουν συμπληρωματικές εξετάσεις;
Στις ΗΠΑ έχει βρει θέση ο γονιδιακός έλεγχος των δειγμάτων παρακέντησης με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα. Το κόστος είναι μεγάλο και μέχρι στιγμής δεν έχει υιοθετηθεί στην Ευρώπη. Οι εξετάσεις είναι διαθέσιμες σε συγκεκριμένα διαγνωστικά κέντρα στην Ελλάδα, αλλά συνήθως δεν είναι απαραίτητες.
Σε περίπτωση αδιευκρίνιστης σημασίας αποτελέσματος, ποιες είναι οι επιλογές;
Πολλοί παράγοντες λαμβάνονται υπόψιν. Ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι τα υπερηχογραφικά ευρήματα. Αν τα υπερηχογραφικά ευρήματα είναι εξαιρετικά ύποπτα για κακοήθεια τότε πρέπει να δίνεται η επιλογή της χειρουργικής παρέμβασης. Αν αποφασιστεί χειρουργική επέμβαση οι επιλογές είναι η λοβεκτομή και αν συντρέχουν και άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες η ολική αφαίρεση του θυρεοειδούς. Η τοπική εκτομή του ύποπτου όζου δεν αποτελεί επιλογή. Εναλλακτικά η τακτική διενέργεια υπερηχογραφήματος από έμπειρο ακτινολόγο και η κλινική επανεξέταση είναι δόκιμη επιλογή.
Σε περίπτωση αποτελέσματος ύποπτο για κακοήθεια ή κακοήθεια;
Ο τρόπος αντιμετώπισης αναφέρεται με μεγαλύτερη λεπτομέρεια στο κείμενο για τον καρκίνο του θυρεοειδούς. Σε γενικές γραμμές η χειρουργική εκτομή αποτελεί την αντιμετώπιση εκλογής με κύρια επιλογή την ολική θυρεοειδεκτομή. Πρόσφατα υπάρχει συζήτηση στη διεθνή βιβλιογραφία για τακτική παρακολούθηση των όζων που θεωρούνται χαμηλού κινδύνου.
Συμπεράσματα:
- Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι συχνοί στον πληθυσμό
- Στην πλειοψηφία τους είναι καλοήθεις
- Η διάγνωση γίνεται είτε κατά την ιατρική εξέταση ή πιο συχνά μετά από υπερηχογράφημα θυρεοειδούς
- Αν υπάρχουν ύποπτα στοιχεία, είναι απαραίτητη η λήψη δείγματος με παρακέντηση
- Σε ένα ποσοστό η κυτταρολογική εξέταση δε θα δώσει κατατοπιστική απάντηση για το αν υπάρχει κακοήθεια
- Σε περίπτωση αδιευκρίνιστης σημασίας βλάβης η αντιμετώπιση εξατομικεύεται με βάση όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες
- Ο γονιδιακός έλεγχος του όζου είναι ακριβή εξέταση
- Σε περίπτωση χειρουργικής επέμβασης οι επιλογές είναι η λοβεκτομή (αφαίρεση του μισού σχεδόν αδένα) ή η ολική θυρεοειδεκτομή. Η τοπική εκτομή του όζου δεν αποτελεί επιλογή.
- Σε περίπτωση αποτελέσματος ύποπτο για κακοήθεια ή κακοήθεια τότε η ολική θυρεοειδεκτομή είναι η συνήθης επιλογή.
Παραπομπές:
