Το τυχαίωμα επινεφριδίου αποτελεί μια μάζα στο επινεφρίδιο μεγαλύτερη από 1 cm σε διάμετρο, η οποία ανακαλύπτεται τυχαία κατά τη διάρκεια απεικονιστικού ελέγχου όπως είναι αξονική τομογραφία (ΑΤ) ή μαγνητική τομογραφία (ΜΤ). Σε περίπτωση διάγνωσης τυχαιώματος, θα πρέπει να απαντηθούν δύο ερωτήματα. Αν η βλάβη είναι κακοήθης και δεύτερον αν ο όγκος παράγει ορμόνες που μπορούν να προκαλούν προβλήματα υγείας.
Τι είναι τα επινεφρίδια και ποια η λειτουργία τους;
Όπως υποδηλώνει το όνομά του, τα επινεφρίδια είναι μικρά όργανα τα οποία βρίσκονται πάνω από τα νεφρά. Το εσωτερικό των επινεφριδίων που αποκαλείται μυελός, παράγει τη γνωστή αδρεναλίνη (ή επινεφρίνη) σε καταστάσεις αυξημένου στρες. Πάνω από το μυελό, εξωτερικά βρίσκεται ο φλοιός του επινεφριδίου που είναι υπεύθυνο για την παραγωγή σημαντικών ορμονών όπως πχ η κορτιζόλη και η αλδοστερόνη. Η σωστή λειτουργία των επινεφριδίων είναι απαραίτητη για την ομοιοστασία του οργανισμού.
Τα επινεφρίδια είναι μικρά όργανα τα οποία βρίσκονται αμφοτερόπλευρα πάνω στα νεφρά και παράγουν σημαντικές ορμόνες.
Το τυχαίωμα είναι όγκος;
Το τυχαίωμα είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια βλάβη που παρατηρείται σε αξονική η μαγνητική τομογραφία. Αυτή η βλάβη μπορεί να είναι όγκος, μπορεί να είναι μια αύξηση του μεγέθους του οργάνου (υπερπλασία) ή και κάποια κύστη ή αιμάτωμα. Το τυχαίωμα δεν υποδηλώνει την τελική διάγνωση. Είναι απλά ένας περιγραφικός όρος.
Γιατί είναι σημαντικό ;
Το τυχαίωμα είναι σημαντικό και θέλει διερεύνηση για 2 λόγους:
- Μπορεί να υποκρύπτει κακοήθεια
- Μπορεί να παράγει αυξημένες ποσότητες ορμονών
Πόσο συχνό είναι το τυχαίωμα;
Με τη διαδεδομένη χρήση της αξονικής και μαγνητικής τομογραφίας, η συχνότητα ανεύρεσης τυχαιωμάτων ανέρχεται και πάνω από 5%.
Ποια είναι τα συνήθη αίτια τυχαιώματος;
- Αδενώματα επινεφριδίου (καλοήθεις όγκοι)
- Καρκίνος επινεφριδίου
- Μετάσταση από άλλον καρκίνο
- Φαιοχρωμοκύτωμα (όγκος του μυελού του επινεφριδίου)
- Συγγενή υπερπλασία επινεφριδίου (σπάνιο αίτιο)
- Αιμάτωμα επινεφριδίου
Στη συντριπτική πλειοψηφία τα τυχαιώματα είναι καλοήθη αδενώματα που δεν παράγουν ορμόνες. Η πιθανότητα ένα τυχαίωμα να είναι καρκίνος ανέρχεται περίπου στο 2%.
Πώς γίνεται η διάγνωση κακοήθειας;
Τα στοιχεία που θέτουν υποψία για κακοήθεια είναι:
- Το μέγεθος του τυχαιώματος (διάμετρος άνω των 4 cm)
- Η αυξημένη πυκνότητά του στην αξονική τομογραφία
- Άλλα στοιχεία από την αξονική τομογραφία όπως μη ομαλό σχήμα και περιοχές με αιμορραγία
Σε περίπτωση μετάστασης από άλλη κακοήθεια, οι βλάβες συχνά εντοπίζονται και στα δύο επινεφρίδια.
Σε υποψία κακοήθειας ποιος άλλος έλεγχος πρέπει να γίνει;
Αν δεν μπορεί να αποκλειστεί κακοήθεια, πρέπει να γίνει ένας εκτεταμένος έλεγχος για να αποκλειστεί η ύπαρξη κακοήθειας σε όργανα που δίνουν μεταστάσεις στα επινεφρίδια όπως ο νεφρός, πνεύμονας και στομάχι. Ο έλεγχος μπορεί να περιλαμβάνει συμπληρωματικές αξονικές τομογραφίες καθώς και ενδοσκοπικό έλεγχο όπως γαστροσκόπηση και κολονοσκόπηση.
Ο ορμονικός έλεγχος τι περιλαμβάνει;
Τα επινεφρίδια φυσιολογικά παράγουν κορτιζόλη, αλδοστερόνη και ανδρογόνα και ο μυελός τους παράγει αδρεναλίνη (επινεφρίνη). Περίπου 10-15% των τυχαιωμάτων παράγει περίσσεια ποσότητα από αυτές τις ορμόνες και για το λόγο αυτό πρέπει να πραγματοποιηθούν εξειδικευμένες αιματολογικές εξετάσεις και εξετάσεις ούρων.
Τι μπορεί να προκαλέσει η υπερπαραγωγή ορμονών;
- Κορτιζόλη: Υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, σακχαρώδη διαβήτη, οστεοπόρωση
- Αλδοστερόνη: Υπέρταση ανθεκτική σε αγωγή, χαμηλές τιμές καλίου στο αίμα
- Αδρεναλίνη (επινεφρίνη): Υπερτασικές κρίσεις, αρρυθμία, ψυχολογικές διαταραχές
Ποια είναι η πιο συχνή διαταραχή;
Η πιο συχνή είναι η υπερπαραγωγή κορτιζόλης. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτή η υπερπαραγωγή αποκαλείται επιστημονικά “ήπια αυτόνομη έκκριση κορτιζόλης”. Σε αυτή την περίπτωση η έκκριση κορτιζόλης δε γίνεται άμεσα αντιληπτή από τον ασθενή αλλά συνήθως εκδηλώνεται με υπέρταση και διαταραχές των επιπέδων της γλυκόζης.
Ποια είναι η πιο επικίνδυνη διαταραχή;
Μακροπρόθεσμα η υπερέκκριση κορτιζόλης και αλδοστερόνης μπορεί να έχουν σοβαρές επιπλοκές. Ωστόσο η υπερέκκριση αδρεναλίνης (επινεφρίνης) μπορεί να οδηγήσει σε δυνητικά απειλητικές για τη ζωή υπερτασικές κρίσεις και αρρυθμίες. Όταν υπάρχει έστω και μικρή πιθανότητα για φαιοχρωμοκύτωμα (ο όγκος που υπερεκκρίνει αδρεναλίνη), πρέπει πάντα να διενεργείται έλεγχος για αποκλεισμό του.
Ποια είναι η αντιμετώπιση του τυχαιώματος;
Στις ακόλουθες περιπτώσεις έχει ένδειξη η χειρουργική εκτομή:
- Σε υποψία καρκίνου του επινεφριδίου
- Φαιοχρωμοκύτωμα ή υποψία φαιοχρωμοκυτώματος
- Σύνδρομο Cushing (υπερέκκριση κορτιζόλης με εμφανή συμπτώματα)
- Σε υπερέκκριση αλδοστερόνης
Δεν είναι ξεκάθαρη η αντιμετώπιση σε ήπια έκκριση της κορτιζόλης. Η αντιμετώπιση εξαρτάται από την ηλικία του ασθενούς και τα συνοδά προβλήματα που μπορούν να αποδοθούν στην υπερέκκριση κορτιζόλης. Σε κάθε περίπτωση η αντιμετώπιση εξειδικεύεται.
Συμπεράσματα:
- Τα επινεφρίδια είναι μικρά όργανα τα οποία παράγουν πλήθος ορμονών όπως κορτιζόλη και αδρεναλίνη
- Ο όρος τυχαίωμα αναφέρεται στην τυχαία ανεύρεση μάζας στα επινεφρίδια κατά τη διενέργεια μιας αξονικής ή μαγνητικής τομογραφίας
- Είναι σημαντικό εύρημα καθώς μπορεί να οφείλεται σε κακοήθεια ή σε όγκο που υπερπαράγει ορμόνες
- Στη συντριπτική πλειοψηφία το τυχαίωμα είναι ένας καλοήθης όγκος
- Το μέγεθος αλλά και χαρακτηριστικά στην απεικόνιση θέτουν την υποψία κακοήθειας
- Πρέπει να πραγματοποιείται και λεπτομερής ορμονολογικός έλεγχος
- Σε υποψία κακοήθειας ή όγκων που υπερπαράγουν ορμόνες έχει ένδειξη η χειρουργική αφαίρεση
Παραπομπές:
